Transformatie: het begint wanneer het oude niet meer klopt
Soms voel je dat wat ooit vanzelfsprekend was, niet meer past. Misschien mis je verbinding – met jezelf, met anderen, of met wat je écht drijft. Wat eerder zinvol leek, voelt leeg of betekenisloos.
Dit kan het begin zijn van transformatie: een diepere beweging die je uitnodigt om opnieuw contact te maken met wie je bent en wat écht belangrijk is.
Zit jij in een transformatie zonder dat je het doorhebt?
Soms voelt het leven alsof je op een kruispunt staat zonder duidelijke richting. Je ervaart een onrust, een drang om iets te veranderen – zonder precies te weten wat.
Wat eerder vertrouwd was, schuurt of werkt niet meer. Misschien voel je dat je oude werk niet meer bij je past, dat relaties veranderen, of dat een diepere laag in jou iets anders verlangt. Dit kan verwarrend en intens zijn, maar vaak is het een teken dat een transformatie in gang is.
Herken je een van deze situaties?
- Je merkt dat je niet meer terug wilt naar hoe het was.
- Je voelt dat het tijd is voor een nieuwe koers, maar weet niet hoe.
- Een grote overgang: van studie naar werk, van werk naar pensioen.
- Je voelt je vastzitten of hebt een burn-out en weet dat er iets moet veranderen.
- Je werk past steeds minder bij wie je bent geworden.
- Een ingrijpende gebeurtenis zoals verlies, ontslag of een ernstige ziekte.
Voel je dat er iets moet veranderen, maar weet je niet hoe? Dit artikel helpt je begrijpen waar je staat en hoe je verder kunt.
Wat maakt transformatie anders dan verandering?
Veel mensen denken dat transformatie hetzelfde is als veranderen of groeien, maar er is een fundamenteel verschil.
- Verandering is een aanpassing binnen het bestaande. Je leert een nieuwe vaardigheid, verandert je gewoonten of past je gedrag aan.
- Groeien betekent dat je jezelf ontwikkelt, maar je kern blijft grotendeels intact.
- Transformatie gaat veel dieper. Je verandert fundamenteel in hoe je naar jezelf en de wereld kijkt. Je oude manier van denken en leven past niet meer, waardoor je werk, relaties en interesses kunnen verschuiven.
Transformatie voelt vaak als een onvermijdelijk proces, alsof je gedwongen wordt een nieuwe richting in te slaan. Zelf ervaarde ik dit op mijn 47e, toen ik mijn baan als ICT-manager opzegde en deelnam aan een wilderness leadership-programma in Zuid-Afrika. Pas achteraf besefte ik dat dit een transformatie was: het voelde niet als een bewuste keuze, maar als iets wat gewoon moest gebeuren.
Transformatie voelt niet als een keuze, maar als iets dat je overkomt.
De kunst is om ermee te leren bewegen.
4 valkuilen bij transformatie
Mensen gaan op verschillende manieren om met de ongemakken van transformatie. Soms lijken deze strategieën helpend, maar op de lange termijn houden ze je vast in het oude. Dit zijn vier veelvoorkomende manieren waarop mensen vastlopen:
Afleiding zoeken
Je voelt dat er iets moet veranderen, maar zoekt afleiding in hard werken, sociale media, eindeloos Netflixen of extreem sporten. Op korte termijn helpt dit, maar op lange termijn houdt het je vast.
Ontkennen en vermijden
Sommigen schuiven beslissingen voor zich uit, vermijden moeilijke gesprekken of negeren hun onrust. Dit lijkt veilig, maar hoe langer je wacht, hoe lastiger het wordt om in beweging te komen.
Over-analyseren en piekeren
Je blijft hangen in je hoofd: "Anderen hebben het erger", "Misschien moet ik gewoon positief denken" of "Ik moet dit eerst begrijpen voordat ik handel." Maar eindeloos nadenken zonder actie zorgt voor stilstand.
Zelfdestructie
Sommige mensen saboteren zichzelf met destructief gedrag, zoals overmatig alcoholgebruik, ongezond eten of vluchtgedrag. Dit biedt tijdelijke verlichting, maar vergroot uiteindelijk de afstand tot jezelf.
De drie fases van transformatie
Transformatie is geen lineair proces en voelt vaak chaotisch. Pas achteraf zie je hoe de verschillende fasen zich ontvouwden. Hoe meer je probeert te begrijpen wat er gebeurt, hoe meer je stagneert. Transformatie vraagt om overgave, alsof je jezelf toevertrouwt aan een snelstromende rivier.
Fase 1: De storm van het loslaten en afscheid nemen
Soms weet je diep van binnen dat het tijd is voor verandering, maar iets houdt je tegen. Dit verhaal laat zien hoe dat voelt.
De eerste fase van transformatie voelt als een storm: het oude laat je los, maar het nieuwe is er nog niet. Dit kan aanvoelen als een emotionele achtbaan. Instinctief klamp je je nog vast aan wat was, alsof je het onvermijdelijke wilt tegenhouden.
Ontwijk je de storm?
Niet iedereen ervaart deze fase meteen. Misschien houd je hem (onbewust) op afstand door in een van de vier valkuilen te stappen:
- Afleiding zoeken – bijvoorbeeld door harder te werken, eindeloos scrollen of series te binge-watchen.
- Ontkennen en vermijden – doen alsof er niets aan de hand is.
- Over-analyseren en piekeren – in je hoofd blijven hangen zonder echt te voelen.
- Jezelf verdoven – met alcohol, eten of andere middelen.
Voor even voelt dat prettig. Maar diep van binnen weet je: dit is uitstel.
Op een gegeven moment besef je: het oude is echt voorbij.
De storm komt alsnog – de fase van loslaten en afscheid nemen. Misschien vecht je ertegen, vlucht je nog steeds in de valkuilen, of sluit je je af in de hoop dat het vanzelf overgaat.
Maar transformatie is geen keuze. Het gebeurt, omdat het tijd is.
Wat helpt?
- Jezelf gronden, zoals een schip dat zijn anker uitgooit om stabiel te blijven.
- Erkennen dat dit een fase is van loslaten en afscheid nemen.
- Geef jezelf de tijd voor dit proces. Bewust afscheid nemen, stilstaan bij wat het oude je heeft gebracht en beseffen hoeveel jij eraan hebt gegeven.
- Het was waardevol. Niet alles was even leuk, maar in essentie was het een belangrijke periode die je nu afsluit.
Voorbeeld: Wanneer je werk niet meer klopt, maar je blijft vasthouden
Hij werkte al meer dan 25 jaar als leidinggevende in een groot, internationaal bedrijf. Hij kende iedereen, had een goede functie, wist precies hoe alles werkte. Maar iets in hem fluisterde steeds vaker: het is klaar.
Hij wilde er niets van weten. Waarom zou hij nu nog een switch maken? Begin 50, een stabiele carrière – hij had het toch goed? Maar het werk voelde steeds zwaarder. Elke maandag moest hij zich naar kantoor slepen. De collega’s waren er nog steeds, maar de energie was anders. Overleggen voelden stroperig, conflicten namen toe.
‘s Nachts lag hij wakker, piekerend over hoe hij zijn werk weer leuk kon maken. Maar het lukte niet. De passie was weg. Vrijdag voelde als een opluchting. Dan kon hij even alles vergeten – eerst met een borrel, later met steeds meer glazen wijn. Maar maandagochtend begon alles weer opnieuw.
Het oude klopte niet meer, maar het nieuwe was er nog niet.
Fase 2: De tussenruimte – het niemandsland
Het oude is voorbij, maar het nieuwe is er nog niet. Dit is de liminale fase: een ruimte waarin tijd lijkt te versmelten en tegenpolen verdwijnen.
- Je kunt je leeg en eenzaam voelen, maar tegelijk ook vol en krachtig.
- Kleuren, geluiden en gevoelens worden intenser.
- Je wilt opnieuw geboren worden, maar voelt je ook kwetsbaar omdat het onbekend is wat komt. Veel mensen die dit hebben ervaren, herkennen zichzelf in dit prachtige gedicht.
Soms voelt het alsof je volledig in het nu bent – verleden en toekomst vervagen. Maar op andere momenten lijkt alles juist te snel te gaan en voelt het alsof je geen tijd hebt om stil te staan.
Veel mensen zoeken in deze fase houvast door allerlei nieuwe dingen te proberen, zonder echt een keuze te maken. Dit voelt veilig, maar kan ervoor zorgen dat je blijft hangen in het niemandsland.
Voorbeeld: Tussen het oude en het nieuwe: volledige aanwezigheid
Tijdens mijn wilderness leadership-programma in Zuid-Afrika hield ik ‘s nachts wacht bij het vuur. Het verleden was er niet meer. Alleen het nu. De natuur om me heen voelde intenser dan ooit – de geuren, de geluiden, de sterren boven me. Ik werd één met alles.
Een onuitputtelijke energie stroomde door me heen. Een diep vertrouwen. Geen twijfel, geen angst – alleen een zekere kracht om mijn nieuwe leven vorm te geven.
Toen de ochtend aanbrak, verscheen er een smalle streep zonlicht aan de horizon. Ik wist: dit draag ik met me mee. Die kracht en dat vertrouwen zouden nog lang blijven groeien.
Fase 3: Nieuwe richting en zinvolle actie
Na de leegte van de tussenfase komt het moment waarop je moet springen. Je voelt de energie opbouwen, een innerlijk weten dat je klaar bent om de sprong te wagen.
- Je laat het oude los en zet de eerste stap in het onbekende.
- Net als een kind dat leert lopen, ontdek je alles opnieuw.
- Het is spannend, want je weet niet zeker waar je zult landen.
De stem die je probeert tegen te houden
Vlak voor de sprong kan twijfel toeslaan. Je innerlijke criticus probeert je tegen te houden:
“Hou maar op, het gaat je toch niet lukken.” “Waar ben je aan begonnen? Wat dom van je, ga terug naar je oude baan.”
Deze stem fluistert je in dat het veiliger is om terug te keren. Maar weet je nog waarom je hier bent?
Dit is het moment waarop je nog steeds kunt afhaken en terugvallen in oude patronen. Of je zet door, springt en bouwt iets nieuws op – niet alleen extern, maar vooral van binnenuit.
Met vallen en opstaan.
Wat helpt om écht te springen?
- Vertrouw op het proces. De sprong voelt spannend, maar je zult landen.
- Laat oude zekerheden los. Je weet niet precies hoe het eruitziet, maar het oude past niet meer.
- Besef dat niet iedereen met je meebeweegt. Mensen uit je omgeving kunnen moeite hebben met jouw verandering.
Opnieuw beginnen vraagt om moed. Maar het gevoel dat je nu iets doet wat er écht toe doet, is groots.
Voorbeeld: Voluit kiezen voor het nieuwe
Toen wist ze het. Dit is wat ze wilde. Iets in haar zei dat ze ervoor moest gaan.
Het was een enorme stap: een totaal ander werkveld, een compleet nieuwe richting. Haar vriendin, een succesvolle onderneemster, verklaarde haar voor gek. Waarom zou je alles opgeven voor iets waarvan je niet weet of het gaat lukken?
Maar zij liet zich niet tegenhouden. Als ze het nu niet deed, zou ze nooit weten of dit haar bestemming was. Ze opende haar eigen coachingspraktijk in leiderschap, strategieontwikkeling en cultuurverandering. Dit was wat haar hart haar ingaf – en ze ging er volledig voor.
Het was niet gemakkelijk. Ze begon weer helemaal onderaan. Waar ze eerst ervaren en zelfverzekerd was, voelde ze zich nu een beginner. Net als een leerling van groep 8 die op de middelbare school ineens weer onderaan de ladder staat.
Maar iets werkte met haar mee. Mooie opdrachten kwamen op haar pad. Ze bouwde een nieuw netwerk op. Steeds leek het geluk haar kant op te vallen.
Jaren later, toen ze een gevestigde naam was in haar vakgebied, keek ze terug en zei:
“Ik had dit veel eerder moeten doen. Dit is het echte leven. Wat een geschenk.”
Van ont-moeten naar ontmoeten
Loslaten wat niet meer werkt, ruimte maken voor wat wél klopt en van daaruit nu in beweging komen.
Maar transformatie verloopt niet in een rechte lijn. De drie fases volgen elkaar niet keurig op – ze lopen door elkaar heen. Soms denk je dat je in fase 3 zit, maar eigenlijk wil je dat vooral graag. Als je het oude nog niet écht hebt losgelaten, kun je ineens teruggeworpen worden.
Of je ervaart de leegte van fase 2, maar misschien is dat eigenlijk een ontkenning van iets uit fase 1. En soms is fase 3 al begonnen zonder dat je het doorhebt, maar blijf je te lang in de leegte hangen omdat het daar veilig voelt.
Dus stel jezelf niet de vraag: “In welke fase zit ik?”
Maar eerder: “Kan ik me overgeven aan de stroom van het leven?“
Transformatie is geen doel, geen project. Het is een beweging die altijd doorgaat.
Hoe Ontmoeten.Nu hierbij kan helpen
Herken je jezelf hierin? Misschien sta je op het punt om iets te veranderen, maar weet je niet hoe.
Transformatie is geen pad dat je alleen hoeft te bewandelen. Samen onderzoeken we wat jou tegenhoudt en waar je naartoe wilt.
Eerste stap: Reflecteer op je proces: Wat houdt me tegen om het oude los te laten? Welke waarden zijn voor mij belangrijk in deze nieuwe fase?
