Transformatieprocessen bij mensen

Mensen transformeren ook, maar dat verloopt anders

Transformeren naar een vlinder is een verwarrend proces voor de rups, en dit geldt ook voor mensen die door een transformatie gaan. Echter, van tevoren weet je niet of je aan het transformeren bent. Net als de rups, die zich niet bewust is van zijn aanstaande metamorfose, heb jij dit zelf ook niet door. Wat je wel ervaart, is dat je leven en je werk steeds zwaarder en ongemakkelijker worden. Van nature wil je daar tegen vechten, want je wilt niet dat je vertrouwde manier van leven en werken verdwijnt. Deze strijd eist veel energie op en leidt tot stress- en vermoeidheidsklachten.

Anderen moeten het voor je oplossen
Net als de rups die moeite heeft met bewegen en eten, en wiens zicht verslechtert, merk je dat alles in je leven zwaarder wordt. Je zoekt mogelijk de schuld van je onbehagen in je (werk)omgeving, verwachtend dat je partner, werkgever, of de politiek het voor je oplossen. Zij moeten veranderen, zodat je huidige levenswijze minimaal behouden blijft. Maar net zoals de rups die uiteindelijk tot stilstand komt en verandert in een cocon, zet ook bij jou de achteruitgang zich voort; een transformatie is niet tegen te houden.

Niets lijkt meer te werken
Je stress en vermoeidheid nemen toe, en je loopt het risico op een burn-out. Steeds minder kun je vertrouwen op je eigen kennis en ervaring. Je frustratie richt zich op je omgeving: je partner, je werkgever, de politiek. Net als de rups bevind je je in een fase waarin alles wat vertrouwd was, lijkt te verdwijnen en je je geïsoleerd voelt. Hun oplossingen lijken steeds weer tekort te schieten, en je voelt je alsof je in een vrije val naar beneden duikelt, zonder te weten hoe je nieuwe identiteit – je ‘vlinderzijn’ – eruit zal zien.

De bodem van de put aantikken

In de coconfase van transformatie tik je de ‘bodem van de put’ aan, een metafoor voor het dieptepunt in het proces. Daarvoor denk je regelmatig dat je er bent, maar vaak is dat slechts een tijdelijk houvast. Uiteindelijk ben je als ‘rups’ uiteengevallen en bevindt je nu in een ‘cocon’. Er is bijna niets meer over van je oude manier van leven. Verwachtingen van en naar anderen zijn verdwenen. Je hebt alles losgelaten en het verleden heeft geen grip meer op je. De toekomst is open en zorgen bestaan niet meer. Je bent volledig in het moment met jezelf, waarbij tijd zijn betekenis verliest.

Eén met alles Zijn
In deze periode, merk je dat je zintuigen de wereld op een nieuwe manier waarnemen. Kleuren zijn intenser, je hoort alles zonder selectie, en je smaak is verfijnd. Er ontstaat een gevoel van gelukzaligheid, mogelijk een ervaring die nieuw voor je is. Je voelt je volledig jezelf en tegelijkertijd één met alles om je heen.

Je toekomst krijgt vorm
Vanuit deze verbinding met je pure Zelf, begint je nieuwe manier van leven vorm te krijgen. Het is alsof je voor een leeg canvas staat, klaar om je nieuwe leven vorm te geven. Een nieuwe fase van onbehagen breekt aan – het onbehagen van het niet-weten. Je toekomst heeft tijd nodig om zich te vormen en te bestendigen, wat geduld en voorzichtigheid vereist. Terugvallen in oude gewoonten is verleidelijk, maar geleidelijk vallen alle puzzelstukjes op hun plaats. Soms kom je een puzzelstukje tegen dat niet past, en de keuze ligt bij jou om daar opmerkzaam op te zijn in plaats van te forceren. Je volgt de ‘flow’ van het leven, wat merkbaar wordt in je relaties, vriendenkring, werk en mogelijk zelfs in de samenleving als geheel.

Besef van transformatie
Vooral in deze fase realiseer je je pas dat je door een transformatie bent gegaan. Daarvoor was er vaak nog ontkenning. Net als de rups die transformeert naar een vlinder, onderga je een diepgaande verandering die je zowel intern als extern opnieuw definieert.

Transformeren hoort bij het leven

Hoe zit dat bij jou als je terugkijkt in je leven? Heb jij momenten ervaren dat alles moeizaam ging? Of dat je identiteit ineens verdwenen was? Van de lagere school naar de middelbare school en van het studentenleven naar werkend leven zijn bekende voorbeelden hiervan. Maar ook scheidingen en ‘ontslagen worden’ zijn voorbeelden. Transformeren hoort nu eenmaal bij het leven.

Transformaties zijn natuurlijk en leveren uiteindelijk veel op. Alleen het proces zelf is ongemakkelijk. Dat komt doordat:

1. Zaken plots verdwijnen. Vooral die zaken die horen bij je ego, die je identiteit geven, dierbaar en waardevol voor je zijn. Die raak je kwijt, want je ego is er even niet meer. Je verschuift van “Ik ben iemand” naar “Ik ben niemand”. Omdat je ego belangrijk is om in leven te blijven, is de natuurlijke reactie van de mens: vechten of vluchten. En als dat niet werkt: bevriezen. Je gaat de strijd aan tegen je transformatie. Dit is een hopeloze en ongezonde strijd, omdat je die altijd verliest.
   
   
2. Je zit een tijdje in een leegte. Kenmerkend is dat je alles kwijt bent en nog geen idee hebt welke toekomst jou te wachten staat. Je weet niet meer wie je bent en je voelt je alleen, in een “diepe put”.
   
   
3. Voorzichtig begint een nieuwe toekomst zich te vormen. Het voelt alsof je opnieuw geboren wordt. Dat betekent dat je van alles opnieuw moet leren. Dat is spannend. Je bent niet meer gewend dat je weer een beginneling bent en onder aan de ladder staat. Kortom, je gaat je nieuwe ego vormgeven. Je hebt tijd nodig om dit ego te verstevigen door o.a. een nieuwe plek in te nemen t.o.v. je leefwereld. Vriendschappen veranderen, je werk(gever) wordt anders. Ook de rol in je familie kan veranderen.

Pijnlijk en life-changing

Hierboven laat ik vooral de ongemakkelijke kant van het transformatieproces zien. Terwijl er ook mensen zijn die genieten van het proces. De reden dat ik hier de aandacht op het ongemak vestig, is omdat mensen impulsief via vecht- of vluchtgedrag hun transformatieproces vertragen of stilleggen. Kenmerkend aan vechtgedrag is te hard werken. Dit zorgt voor langdurige stress en verhoogde kans op burn-out. Vluchtgedrag uit zich door te verdwijnen in allerlei verslavingen (drank, drugs, obesitas etc.).

Aan de andere kant zijn er mensen die het transformatieproces als een prachtige “life-changing” experience ervaren, omdat ze goed in contact zijn met hun natuurlijke Zelf. Hierdoor hoeven ze minder een identiteit te ontlenen aan hun ego. Zij herkennen vrij snel dat ze te maken hebben met een transformatie. Dat verlies, ongemak en rouw onderdeel van dit proces is, hoe pijnlijk en verdrietig ook. Ze geven zich over aan de fase van leegte en niet-weten, omdat ze weten dat deze fase eindig is. Uiteindelijk ontstaat er iets nieuws, wat prachtig is.